Hóa thạch cả bầy cá 50 triệu tuổi tiết lộ tập tính sinh vật cổ đại
Đối với một loài còn “non trẻ” và yếu ớt như con người, mỗi hóa thạch cổ đại là một món quà phi thường nhất từ lịch sử trải dài của hành tinh này. Mặc dù vậy, đàn cá chết có niên đại 50 triệu năm tuổi này có thể là hóa thạch tuyệt vời nhất chúng ta từng thấy.
Một phiến đá vôi không có gì nổi bật từ khu khảo cổ Green River Formation ở Bắc Mỹ đã trở thành nơi an nghỉ cuối cùng của không chỉ một, hai, mà là cả một đàn cá 259 con thuộc về loài Erismatopterus levatus đã tuyệt chủng.
Chúng ta không biết làm thế nào mà tất cả chúng bị vùi lấp đột ngột như vậy, nhưng các nhà nghiên cứu từ Đại học bang Arizona và Bảo tàng Tưởng niệm Mizuta ở Nhật Bản đưa ra giả thuyết rằng một cồn cát trong vùng nước nông có thể đã sụp đổ ngay trên đầu các sinh vật nhỏ bé.
(Mizumoto et al., Proc Royal Soc B, 2019)
Những con cá này từng sống ở các hồ trên núi thuộc khu vực sông Green trong thời kỳ Eocene, kéo dài cách đây 56 đến 34 triệu năm. Một con E. levatus trưởng thành thường dài khoảng 6,5 cm, nhưng đây là những con cá còn nhỏ – nhiều con chỉ hơn 20 mm.
Dù con cá nhỏ đến đâu, thì đối với các nhà khoa học, phát hiện này cũng thật đáng nói. Hóa thạch là một cái nhìn tuyệt đẹp về quá khứ sống của Trái đất, nhưng chúng hiếm khi cho chúng ta cảm nhận về cách thức mà các loài động vật cổ đại hoạt động, hoặc hành vi của chúng có thể thay đổi theo thời gian như thế nào.
(Mizumoto và cộng sự, Proc Royal Soc B, 2019)
Khi tóm được cơ hội hiếm có này để kiểm tra các chuyển động theo bầy đàn của một loài đã mất từ lâu, nhóm nghiên cứu đã đo kích cỡ từng con cá nhỏ, lập bản đồ vị trí của chúng và chạy 1.000 mô phỏng khác nhau về các chuyển động của bầy.
Khám phá cho thấy cá thực sự đã bơi thành đàn trong ít nhất 50 triệu năm. Điều hấp dẫn hơn nữa là các loài có hành vi như vậy ngày nay có những khác biệt về mặt tiến hóa so với những loài cá thuộc thời kỳ Eocene này.
Tuy nhiên, giống như nhiều loài cá sống trên thế giới hiện nay, những chú cá nhỏ bé này có lẽ đang cố gắng hạn chế nguy cơ bị kẻ săn mồi nuốt chửng – cho đến khi một thảm kịch bất ngờ nuốt chửng tất cả chúng cùng một lúc.
Phát hiện này đã được công bố trên Proceedings of the Royal Society B.
iceberg/tapchisinhhoc.com
