GLOBOCAN 2018 – Báo cáo thực trạng ung thư thế giới
Hôm 12 tháng 9, hiệp hội quốc tế về nghiên cứu ung thư (IARC) đã công bố những ước tính mới nhất về tình trạng ung thư toàn cầu. Cơ sở dữ liệu GLOBOCAN 2018 cung cấp những đánh giá về tỉ lệ mắc cũng như tỉ lệ tử vong trên 185 quốc gia đối với 36 loại ung thư hoặc cho tất cả các loại ung thư. Một phân tích dựa trên những kết quả này cũng được công bố cùng ngày trên CA: A Cancer Journal for Clinicians nhấn mạnh những khác biệt lớn về sự hiện diện bệnh và đặc điểm ung thư trong từng vùng và giữa các vùng trên thể giới.Báo cáo thực trạng ung thư thế giới
Thực trạng ung thư toàn cầu
Gánh nặng ung thư toàn cầu được ước tính là đã tăng lên thành 18.1 triệu ca mắc mới và 9.6 triệu ca tử vong vào năm 2018. Cứ 1 trong 5 người đàn ông hay 1 trong 6 người phụ nữ trên toàn thế giới mắc ung thư vào thời điểm nào đó trong cuộc đời họ; một trong 8 người đàn ông và 1 trong 11 phụ nữ tử vong vì các bệnh này. Trên toàn thế giới, tổng số người đang sống trong 5 với ung thư, hay còn gọi là tỉ lệ mắc bệnh 5 năm, được ước đoán là 43.8 triệu người. Báo cáo thực trạng ung thư thế giới Báo cáo thực trạng ung thư thế giới
Sự tăng gánh nặng ung thư là do một vài yếu tố, bao gồm sự gia tăng và già hóa dân số, cũng như tỉ lệ mắc thay đổi do một số nguyên nhân ung thư có liên quan đến sự phát triển kinh tế xã hội. Điều này đặc biệt đúng với sự phát triển nhân cúng các nền kinh tế, ở đó có một sự chuyển dịch được quan sát thấy từ các bệnh ung thư liên qua đến sự đói nghèo và tác nhân viêm nhiễm sang các bệnh ung thư có liên quan đến lối sống ở các nước đang công nghiệp hóa. Báo cáo thực trạng ung thư thế giới Báo cáo thực trạng ung thư thế giới
Những nỗ lực ngăn ngừa hiệu quả có thể giải thích cho sự suy giảm quan sát được ở tỉ lệ mắc một số loại ung thư, như là ung thư phổi (ví dụ nam giới ở Bắc Phi và Bắc Mỹ) và ung thư cổ cung (như ở phần lớn các vùng, ngoại trừ Châu Phi cận Sahara). Tuy nhiên, kết quả mới chỉ ra rằng đa số các nước đang đối mặt với sự tăng tuyệt đối số lượng ca ung thư chẩn đoán mới và nhu cầu chăm sóc, điều trị. Báo cáo thực trạng ung thư thế giới
Dữ liệu toàn cầu cho thấy rằng kết hợp cả nam và nữ, gần một nửa số ca mắc mới và hơn một nửa số ca tử vong trong năm 2018 được ước đoán xảy ra ở Châu Á, nhưng một phần cũng vì đây là khu vực chiếm đến 60% dân số thế giới.
Xếp hạng quốc gia về tỉ lệ tử vong do ung thư dưới tuổi 70. Nguồn: IARC, WHO 2018
Châu Âu chiếm 23.4% số ca bệnh và 20.3% số ca tử vong vì ung thư, mặc dù khu vực này chỉ chiếm 9% dân số toàn cầu. Châu Mỹ với 13.3% dân số những cũng chiếm đến 21% tỉ lệ mắc bệnh và 14.4% tỉ lệ tử vong toàn cầu. Ngược lại với các vùng trên thế giới, Châu Á và châu Phi có tỉ lệ tử vong do ung thư (tương ứng chiếm 57.3% và 7.3% thế giới) lại cao hơn tỉ lệ mắc bệnh (48.4% và 5.8%), bởi vì các vùng này có tỉ lệ cao một số loại ung thư mang tiên lượng xấu và xác suất tử vong cao, ngoài hạn chế về khả năng khám và điều trị định kỳ ở nhiều quốc gia.
Các loại ung thư chính 2018
Ung thư phổi, ung thư vú và ung thư đại trực tràng là 3 loại ung thư top đầu về tỉ lệ mắc và được xếp vào nhóm 5 loại ung thư tử vong cao nhất (tương ứng xếp thứ nhất, thứ và thứ nhì). Đồng thời, ba loại ung thư này cũng chịu trách nhiệm cho một phần ba số ca mắc và tử vong trên toàn cầu.
Ung thư phổi và ung thư vú ở nữ giới dẫn đầu về số ca được chẩn đoán mới; với mỗi loại, ước tính khoảng 2.1 triệu ca mắc mới được phát hiện trong năm 2018, đóng góp đến 11.6% tất cả các loại ung thư. Còn ung thư đại trực tràng (1.8 triệu ca mắc, chiếm 10.2%) là loại ung thư phổ biến thứ 3, ung thư tiền liệt tuyến xếp thứ 4 (1.3 triệu ca, 7.1%) và ung thư dạ dày đứng thứ 5 (1 triệu ca, 5.7%).
Ung thư phổi cũng là loại ung thư gây tử vong nhiều nhất (1.8 triệu ca tử vong, chiếm 18.4%) do tiên lượng xấu của loại ung thư này; tiếp theo đó là ung thư đại trực tràng (881.000 ca tử vong, bằng 9.2%), ung thư dạ dày (783.000 ca tử vong, tương đương 8.2%), ung thư gan (782.000 ca tử vong, chiếm 8.2%). Ung thư vú là nguyên nhân gây tử vong phổ biến thứ 5 (627.000 ca tử vong do ung thư, 6.6%) bởi tiên lượng bệnh tương đối tốt, ít nhất là ở các nước đã phát triển.
Số ca mắc mới, số ca tử vong liên quan đến 36 loại ung thư phổ biến nhất và tổng thế các loại ung thư. Nguồn: IARC, WHO
Ung thư toàn cầu và chỉ số phát triển con người
Chỉ số phát triển con người theo các vùng trên thế giới. Nguồn: WHO
Đối với nhiều loại ung thư, tỉ lệ mắc bệnh ở các nước có chỉ số phát triển con người (HDI) cao hoặc rất cao thường lớn gấp 2-3 lần so với các quốc gia có HDI trung bình và thấp. Tuy nhiên, nhưng khác biệt về tỉ lệ tử vong vì ung thư giữa hai nhóm này lại không lớn đến vậy, một mặt vì các nước có HDI thấp hơn thì thường phổ biến các bệnh ung thư có khả năng sống sót thấp hơn, và một mặt khác bởi khả năng tiếp cận với việc chẩn đoán định kỳ và điều trị hiệu quả là không mấy phổ biến. Ở nam giới, ung thư phổi xếp thứ nhất và ung thư tiền liệt tuyến xếp thứ nhì về tỉ lệ mắc ở cả các nước đã phát triển và đang phát triển. Ở nữ thì tỉ lệ mắc bệnh ung thư vú vượt xa các loại ung thư khác ở cả hai nhóm, sau đó kể đến là ung thư đại trực tràng ở các nước đã phát triển và ung thư cổ tử cung ở các nước đang phát triển. Báo cáo thực trạng ung thư thế giới
Tỉ lệ mắc các bệnh ung thư so với chỉ số phát triển con người (HDI). Nguồn: IARC, WHO 2018
Ung thư toàn cầu khi xét về giới tính
Ung thư phổi là loại ung thư được chẩn đoán thấy nhiều nhất ở nam giới (14.5% số ca ung thư ở nam và 8.4% ở nữ) và cũng là nguyên nhân tử vong vì ung thư hàng đầu (22%, tức là cứ 5 người chết vì ung thư vì đó là vì ung thư phổi). Ở nam, sau ung thư phổi là ung thư tuyến tiền liệt (13.5%), ung thư đại trực tràng (10.9%) xét về tỉ lệ mắc và ung thư gan (10.2%) rồi đến ung thư dạ dày (9.5%) về tỉ lệ tử vong. Ung thư ví là loại ung thư phổ biến nhất ở nữ (24.2%, tức là trên thế giới cứ khoảng 4 người phụ nữ bị phát hiện mắc ung thư thì đó là ung thư vú), và ung thư phổ biến nhất ở 154 trong tổng số 185 quốc gia có trong ước tính của GLOBOCAN 2018. Ung thư vú cũng dẫn đầu về tỉ lệ tử vong (15%); sau đó đến ung thư phổi (13.8%) và ung thư đại trực tràng (9.5%), hai loại này tương ứng có tỉ lệ mắc đứng thứ 3 và thứ 2 ở nữ. Ung thư cổ tử cung xếp thứ 4 cả về tỉ lệ mắc (6.6%) và tỉ lệ tử vong (7.5%). Báo cáo thực trạng ung thư thế giới Báo cáo thực trạng ung thư thế giới
Những bệnh ung thư gây tử vong nhiều nhất ở nam và nữ. Nguồn: IARC, WHO 2018
Mối lo lớn dần về sự gia tăng ung thư phổi ở nữ
Ung thư phổi là loại ung thư gây tử vong nhiều nhất ở cả nam và nữ và cũng là nguyên nhân dẫn đầu gây tử vong cho nữ ở 28 quốc gia. Tỉ lệ mắc bệnh cao nhất ở nữ thuộc các khu vực của Bắc Mỹ, Bắc và Tây Âu (đặc biệt là Đan Mạch và Hà Lan), Trung Quốc, Úc và New Zealand, với Hungary dẫn đầu.
“Các biện pháp thực hành tốt nhất được đưa vào Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá của WHO đã giảm hút thuốc lá chủ động một cách hiệu quả và ngăn chặn việc tiếp xúc thụ động với khói thuốc ở nhiều quốc gia,” theo tiến sĩ Freddie Bray, Trưởng bộ phận Giám sát Ung thư tại IARC. “Tuy nhiên, bất kể tỉ lệ hút thuốc lá ở các giai đoạn khác nhau ở các vùng khác nhau và ở nam giới và phụ nữ, kết quả nhấn mạnh sự cần thiết phải tiếp tục đưa ra các chính sách kiểm soát thuốc lá một cách trọng tâm và hiệu quả ở mọi quốc gia trên thế giới.”
Ung thư ở Việt Nam
Số ca mắc mới ung thư trên cả hai giới ở Việt Nam 2018. Nguồn: WHO 2018
Tóm tắt thực trạng ung thư Việt Nam 2018. Nguồn: WHO
Trong bản cáo lần này, IARC cũng đưa ra báo cáo ung thư cho từng quốc gia. Theo đó, dân số Việt Nam năm 2018 là gần 96.5 triệu người, với 164.671 ca mắc mới và 114.871 ca tử vong do ung thư; số người đang mang bệnh ung thư trong vòng 5 năm là 300.033. Hơi có sự khác biệt so với tổng thể thế giới, loại ung thư có tỉ lệ mắc cao nhất ở Việt Nam là ung thư gan khi xét trên cả hai giới (25.335 ca mắc mới, tương đương 15.4%), tiếp theo sau là ung thư phổi (23.667 ca, 14.4%), ung thư dạ dày (17.527 ca, 10.6%), ung thư vú (15.229 ca, 9.2%), ung thư đại trực tràng (14.733 ca, 8.9%). Bốn loại ung thư dẫn đầu về tỉ lệ mắc cũng đồng thời dẫn đầu về tỉ lệ tử vong, riêng loại ung thư có tỉ lệ tử vong cao thứ 5 là các bệnh ung thư máu chứ không phải ung thư đại trực tràng. Khi xét riêng ở từng giới, ung thư gan là loại ung thư phổ biến nhất ở nam (19.568, tương đương 21.5%), tiếp sau là ung thư phổi (16. 722 ca, 18.4%); trong khi đó tương ứng ở nữ là ung thư vú (15.229 ca, 20.6%) và ung thư đại trực tràng (7.126 ca, 9.6%).
Số ca mắc mới ung thư ở nam và ở nữ (Việt Nam 2018) Nguồn: WHO 2018
“Những con số mới này nhấn mạnh rằng vẫn còn nhiều việc phải làm để giải quyết sự gia tăng đáng báo động về gánh nặng ung thư trên toàn cầu và rằng việc phòng ngừa có vai trò quan trọng,” dẫn lời Giám đốc IARC, Tiến sĩ Christopher Wild. “Các chiến lược phát hiện sớm và phòng ngừa hiệu quả phải được thực hiện khẩn trương để bổ sung cho các phương pháp điều trị nhằm kiểm soát căn bệnh quái ác này trên toàn thế giới.”
Nguồn:
Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, Siegel RL, Torre LA, Jemal A. Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: a cancer journal for clinicians. 2018 Sep 12.
iceberg (biên tập)
tapchisinhhoc.com
No Responses