Cloramin B là gì? Ứng dụng của Chloramin B

Cloramin B là gì?

Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19 và sự gia tăng các ca nhiễm virus corona (nCoV) mới hiện nay tại Hà Nội và nhiều tỉnh thành trên cả nước, việc tiêu độc khử trùng là hoạt động cần được thực hiện ngay tại những khu dân cư có người bị nhiễm nCoV và bệnh viện cách ly nhằm phòng tránh dịch bệnh lây lan ra cộng đồng. Và hóa chất khử trùng sát khuẩn được dùng phổ biến hiện nay là Cloramin B.

Vậy Cloramin B là gì? Cloramin có thực sự hiệu quả? Sử dụng Cloramin B có gây ra tác dụng phụ gì không?

Thông qua bài viết sau đây, chúng tôi sẽ cố gắng gửi tới độc giả những thông tin cô đọng nhất về loại thuốc sát khuẩn này.

Đặc điểm hóa học của Cloramin B

IUPAC Name: sodium; benzenesulfonyl(chloro)azanide

Tên gọi khác: n-chlorobenzenesulfonamido; sodium benzenesulfochloramine; chlorimine (sp)

Công thức phân tử: C₆H₅ClNNaO₂S

Trọng lượng phân tử: 213.62 g/mol

Nhiệt độ nóng chảy: 170-173 °C

Đặc điểm màu sắc: trắng, ở dạng bột

–> trong thành phần của Cloramin B, Clo hoạt tính chiếm khoảng 25%. Thường có dạng bột hoặc dạng viên

Đặc tính tan: hòa tan trong nước, ethanol. Ít tan trong ether, chloroform.

Đặc điểm mùi: có mùi clo nhẹ

Đặc điểm cấu trúc của Cloramin B

Cấu trúc 2D

Cấu trúc 3D

Tác dụng của Cloramin B là gì?

Nói đến Cloramin B thì công dụng chính của nó là diệt khuẩn. Cloramin B có khả năng diệt tới 99,9% vi khuẩn phổ rộng, nấm, nha bào và virus.

Cloramin B có khả năng khử trùng mạnh là nhờ có chứa rất nhiều Cl+ hoạt động mạnh bởi đặc tính oxy hóa mạnh. Clo hoạt tính hay clo dương trong Cloramin B với hàm lượng khoảng 250 – 290g trong 1kg. Clo hoạt tính rất dễ phản ứng với các hợp chất hữu cơ giúp diệt các loại vi khuẩn.

Chính tính chất này của Clo hoạt tính đã giúp tiêu diệt một cách hoàn toàn và hiệu quả các tế bào vi khuẩn, nấm, đặc biệt là đối với các chủng có khả năng gây bệnh. Điều này giúp phân biệt muối Cl+ với các muối chứa Clo thông thường ở dạng anion không có đặc tính oxy hóa.

Tuy nhiên, Cloramin B chỉ có khả năng diệt khuẩn trong một thời gian nhất định do ion dương Cl+ dễ bị phân huỷ dưới tác dụng của ánh sáng. Vì vậy cần phải sử dụng nhắc lại.

Cloramine B lần đầu tiên được giới thiệu như một chất tẩy trắng cho giấy vào năm 1937, tuy nhiên hiện nay đã không còn được sử dụng.

Cloramine B trong các dung dịch yếu (2%) ban đầu dường như là một chất tẩy trắng dễ kiểm soát. Tuy nhiên, do hoạt chất này phản ứng với nhôm và các kim loại khác để tạo thành các kết tủa không hòa tan rất khó loại bỏ. Dư lượng chloramine B có thể tiếp tục tẩy trong nhiều tháng.

Sau này, các nghiên cứu về đặc tính kháng khuẩn, kháng virus đã cho thấy Cloramine B có tác dụng ức chếcác vi khuẩn như Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa và Staphylococcus aureus…

Ứng dụng của Cloramin B là gì?

Nhờ hoạt tính kháng khuẩn, khánh virus mạnh mà hiện nay Cloramin B được sử dụng làm chất khử trùng sát khuẩn bề mặt tại chỗ để phòng ngừa dịch bệnh lây lan trong cộng đồng.

Cloramin B có khả năng khử trùng sạch sẽ trên các bề mặt, đặc biệt là các vật dụng trong nhà dễ là vật trung gian lây truyền bệnh dịch như tay nắm cửa, nền nhà, bàn ghế, đồ chơi của trẻ… Ngoài ra, Cloramin B cũng được dùng trong khử khuẩn và tiệt trùng nước sinh hoạt, nước tại các bể bơi.

Cloramin B là hóa chất được khuyên dùng bởi Tổ chức y tế thế giới WHO và Bộ Y tế Việt Nam cho các mục đích sát khuẩn không những trong bệnh viện mà cả các nơi công cộng như trường học, mầm non, hoặc quy mô gia đình.

Cloramin B có gây độc đối với người sử dụng không?

Theo ông Khổng Minh Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm kiểm soát Bệnh tật TP Hà Nội  khẳng định các chất được sử dụng để khử trùng hoàn toàn không ảnh hưởng đến sức khỏe: “Hiện nay, tất cả các hóa chất đã được Bộ Y tế cấp phép nên đều an toàn đối với sức khỏe con người. Hàng năm, Cục Quản lý môi trường (Bộ Y tế) phải liên tục công bố các danh mục hóa chất trong gia dụng và Cloramin B là một trong những hóa chất được sử dụng để khử trùng môi trường, phòng tránh dịch bệnh. Ngoài Cloramin B cũng còn nhiều các loại hóa chất khác.”

Bên cạnh đó, ông Tuấn cũng cho biết thêm, việc phun khử trùng bằng Cloramin B chỉ tác dụng ngay tại thời điểm đó, chứ không có tác dụng lâu dài.

“Nếu như sử dụng Cloramin B thì tất cả các loại vi khuẩn đều sẽ được diệt ở ngay thời điểm đó. Tuy nhiên, sau khi phun xong vẫn có nguy cơ lây nhiễm vì đây là chất oxi hóa, chỉ tác động được trong vòng 2 đến 3 giờ đồng hồ.”- ông Tuấn nói.

Trong đất và nước, cloramine B sẽ thủy phân. Tuy nhiên, không có thông tin nào được tìm thấy về tốc độ thủy phân. Không có thông tin được tìm thấy về sự phân hủy sinh học, quang phân hoặc biến động.

Mặc dù vậy, vẫn có một số lưu ý khi sử dụng Cloramin B nhằm tránh những tác dụng gây độc không mong muốn đối với cơ thể:

1/ Cloramin B có dạng bột nên dễ lầm lẫn với những chất dạng bột khác. Đã có trường hợp tưởng nhầm đây là bột dinh dưỡng và sử dụng dẫn đến ngộ độc. Thế nên nếu bạn đem sử dụng trong gia đình cần lưu ý là phải dán nhãn mác đàng hoàng, ghi rõ tên hóa chất để người khác không bị nhầm lẫn. Và lưu ý tránh xa tầm tay trẻ em, vì trẻ em hay thích nghịch những đồ lạ, có thể nuốt phải và gây hậu quả không đáng có.

2/ Cloramin B có chứa clo. Vì vậy, nếu pha với nồng độ cao trên 2% trở lên có thể gây độc cho chính người sử dụng. Cụ thể là tác động đến đường tiêu hóa, hô hấp và da như viêm da, suy hô hấp, ngộ độc đường tiêu hóa. Chính vì thế cần tìm hiểu cách pha cho chính xác để tránh những vấn đề không mong muốn.

Cách xử trí khi bị ngộ độc Cloramin B

Nếu lỡ gặp trường hợp bị ngộ độc thì có những cách xử lý sau:

• Cho uống nước ấm hoặc natribicarbonat (có bán ngoài hiệu thuốc tây) để trung hòa.
• Nếu ngộ độc do hít phải khí clo thì di chuyển ra khỏi vùng có khí, ra chỗ thoáng khí. Sau đó chuyển đến cơ sở y tế gần nhất để chữa trị kịp thời.
• Nếu da lỡ tiếp xúc hóa chất thì rửa sạch nhiều lần với xà phòng và nước sạch.

Hướng dẫn pha dung dịch Cloramin B tiêu trùng khử độc

Để cách pha dung dịch Cloramin B đạt hiệu quả, chúng ta cần chú ý thực hiện theo công thức sau:

Lượng hóa chất đem pha = (Nồng độ clo hoạt tính của dung dịch cần pha x Số lít: Hàm lượng clo hoạt tính của hóa chất sử dụng) x 1000

Trong đó:

• Lượng hóa chất đem pha: đây là lượng hóa chất cho vào nước để pha, tính theo đơn vị gam.
• Nồng độ clo hoạt tính của dung dịch cần pha: là nồng độ của dung dịch sau khi pha. Ở đây chúng ta pha nồng độ 0,5% là diệt khuẩn tốt. Chú ý không pha quá 2% có thể gây ngộ độc.
• Số lít: là số lít dung dịch muốn pha. Cái này tùy theo yêu cầu vệ sinh nhiều hay ít.
• Hàm lượng clo hoạt tính của hóa chất sử dụng: cái này được nhà sản xuất ghi trên nhãn bao bì hoặc hướng dẫn sử dụng. Với cloramin B dạng bột để khử khuẩn thì thường là 25%

Ví dụ: Để pha 10 lít dung dịch có nồng độ clo hoạt tính 0,5% từ bột cloramin B 25% clo hoạt tính, cần: (0,5 x 10 / 25) x 1000 = 200 gam.

Lấy 200 gam bột cloramin B pha vào 10 lít nước, hòa tan hoàn toàn là có ngay 10 lít dung dịch với nồng độ 0,5%.

Lưu ý:

• Cloramin B là hóa chất có tác dụng nhanh và mạnh nên khi pha xong phải sử dụng liền chứ không được để quá 24 tiếng thì hóa chất sẽ mất tác dụng gây lãng phí.
• Cần chú ý pha chế đúng theo công thức trên để tránh xảy ra các trường hợp ngộ độc không đáng có.

Hướng dẫn sử dụng Cloramin B trong sát trùng diệt khuẩn

Khử khuẩn hàng tuần (trường hợp không có trẻ bệnh): ngâm đồ chơi, vật dụng trẻ tiếp xúc, lau chùi sàn nhà, khu vực sinh hoạt của trẻ bằng dung dịch Chloramin B, pha một muỗng cà phê trong 1 lít nước.

Khử khuẩn hàng ngày (trường hợp có trẻ bị bệnh): khử khuẩn phải được thực hiện hàng ngày trong 10 đến 15 ngày. Pha 5 muỗng cà phê bột chloramin B trong 1 lít nước. Đối với vật dụng, đồ chơi của trẻ bị bệnh phải tiến hành khử khuẩn ngay sau khi trẻ vừa chơi hoặc sử dụng xong.

Các bước khử khuẩn đồ chơi, vật dụng, nhà cửa đúng cách:

Đối với sàn nhà thì nhúng cây lau nhà vào cloramin B đã pha và lau bình thường. Sau đó để khô tự nhiên.

Đối với tay vịn cầu thang, tay nắm cửa đồ, đồ dùng, vật dụng, đồ chơi… dùng khăn sạch nhúng vào nước Cloramin B đã pha sẵn tiến hành lau ướt đều trên bề mặt và để khô tự nhiên.

Đồ dùng cá nhân như bát đũa, khăn mặt, cốc… ngâm bằng dung dịch Cloramin B 0,5% Clo hoạt tính trong 2 giờ sau đó rửa hoặc giặt bằng nước sạch.

Một số lưu ý:

• Sau khi pha cloramin B phòng bệnh tay chân miệng thì bạn nên dùng hai xô hoặc thau riêng biệt: một để chứa nước đã pha dung dịch khử khuẩn, một chứa nước sạch để xả bẩn.
• Khăn lau cũng nên dùng 2 cái riêng: một để lau khử khuẩn, một để lau lại, lau khô. Khi thấy dung dịch khử khuẩn hay nước xả bẩn, đục màu thì thay dung dịch hoặc nước khác.
• Không tận dụng dung dịch đã khử khuẩn đồ chơi, vật dụng để lau nhà vì dung dịch lúc này không đủ tác dụng khử khuẩn.

Hướng dẫn bảo quản Cloramin B đúng cách

Dụng cụ chứa thuốc sát khuẩn Cloramin B nên chọn chất liệu thủy tinh hoặc nhựa plastic để cọ rửa dễ dàng. Bình (lọ) nên trong suốt để có thể kiểm tra được tình trạng sạch sẽ bên trong.

Riêng đối với các chất chứa dẫn xuất của Clo thì lại nên để trong bình(lọ) thủy tinh mờ hoặc thủy tinh mầu nâu và đảm bảo nút thật chặt.

Khi pha chế thuốc sát khuẩn Cloramin B, nên pha từng đợt với khối lượng nhỏ để khỏi lãng phí và tránh xu hướng dự trữ những dung dịch đã hỏng. Tuyệt đối không bao giờ được đổ một dung dịch mới pha vào một dung dịch cũ đã hỏng.

Bên ngoài bình đựng Cloramin B cần ghi rõ tên hóa chất và đậm độ pha chế của chất sát khuẩn. Rửa sạch và để khô chai lọ trước khi đựng.

Hàng tuần phải pha lại các dung dịch sát khuẩn (kể cả các chất sinh ra Clo). Trong tài liệu nghiên cứu về dịch tễ (Saint Georger-France) thì đậm độ Clo sau 8 ngày giữ trong điều kiện xấu nhất sẽ giảm đi 15%. Do vậy, để đảm bảo chất lượng của thuốc sát khuẩn, chúng ta nên pha lại các dung dịch có Clo cứ 8 ngày một lần. Nên chọn một ngày nhất định trong tuần để pha chế và pha lại toàn bộ các chất sát khuẩn dùng cho toàn bộ cơ sở.

Kết luận

Qua bài viết này, các bạn đã hiểu rõ Cloramin B là gì? Đó chính là hóa chất dùng xử lý nước, môi trường và sát trùng diệt khuẩn.

Mặc dù việc ngộ độc do Cloramin B là hiếm khi xảy ra nhưng các bạn cần lưu ý là hóa chất nào cũng vậy, độc hay không là do chính người sử dụng có hiểu về nó hay không.

Trước khi sử dụng dù là Cloramin B hay bất kỳ hóa chất nào nên xem kỹ cách pha chứ không được suy nghĩ theo kiểu pha càng nhiều thì diệt vi khuẩn càng tốt, rất là tai hại.

Khi sử dụng cần có các phương tiện bảo hộ trên người để tránh tiếp xúc trực tiếp với hóa chất.

Phương Lan (tổng hợp)
www.tapchisinhhoc.com

Tài liệu tham khảo

• Chloramine B (PubChem)
• Chloramines (Wikipedia)
• Controlling chloramines in indoor swimming pools (NSW Goverment)

 

Hà Anh (tổng hợp)
www.tapchisinhhoc.com