Nội dung
Vi khuẩn Salmonella là gì?
Vi khuẩn Salmonella đã được biết là gây bệnh trong hơn 100 năm. Chúng được phát hiện bởi một nhà khoa học người Mỹ, Tiến sĩ Daniel E. Salmon.
Salmonella là trực khuẩn gram âm, hình que có thể gây bệnh tiêu chảy ở người. Chúng là những sinh vật cực nhỏ truyền từ phân người hoặc động vật sang người khác hoặc động vật khác.
Vi khuẩn Salmonella thường gây bệnh truyền qua thực phẩm gọi là salmonellosis.
Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), mỗi năm, có khoảng 1,2 triệu người bị nhiễm Salmonella, với 23.000 người nhập viện do nhiễm trùng và 450 người chết vì nó. Hầu hết những người bị nhiễm Salmonella đều nhiễm vi khuẩn từ thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm.
Có hơn 2.300 loại vi khuẩn trong chi Salmonella, theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA). Salmonella enteritidis và Salmonella typhimurium là những chủng Salmonella phổ biến nhất ở Hoa Kỳ và là nguyên nhân chính cho ít nhất một nửa số ca nhiễm trùng.
Ô nhiễm thường xảy ra sau khi phân bị nhiễm bệnh tiếp xúc với động vật, cây trồng hoặc nước và người dân sau đó tiêu thụ hoặc chạm vào những vật phẩm đó và không rửa tay.
Theo nghiên cứu của Medical Microbiology (4th Edition, Đại học Y khoa Texas tại Galveston, 1996), con người và động vật thường có một số vi khuẩn Salmonella trong dạ dày và ruột, nhưng axit dạ dày và vi khuẩn đường ruột thường tiêu diệt Salmonella trước khi nó có cơ hội xâm chiếm tế bào và sao chép. Hoặc, Salmonella chỉ cần thoát khỏi đường tiêu hóa trước khi nó gây ra vấn đề.
Nguyên nhân
Salmonella có thể được tìm thấy trong nhiều nguồn thực phẩm, bao gồm thịt sống, thịt gia cầm và hải sản chưa nấu chín hoặc lưu trữ không đúng cách, trứng sống, sản phẩm tươi sống, và thậm chí cả gia vị, các loại hạt và chất bổ sung (Nguồn: Mayo Clinic).
“Chúng ta nên rửa kỹ trái cây và rau quả để loại bỏ bất kỳ vi sinh vật gây ô nhiễm nào”, Sarah Fankhauser, trợ lý giáo sư sinh học tại Đại học Oxford, Đại học Emory, Georgia, nói. “Tuy nhiên, rửa sẽ không bao giờ loại bỏ 100 phần trăm vi khuẩn trên trái cây hoặc rau quả và điều này là có vấn đề nếu trái cây / rau quả đã bị ô nhiễm bởi các vi khuẩn đặc biệt nguy hiểm, như Salmonella.”
Chẳng hạn, một quả dưa đỏ có bề mặt sần sùi và xốp, có thể gây khó khăn cho việc rửa sạch tất cả các vi khuẩn, Fankhauser nói với Live Science.
Các thành phần ô nhiễm cũng có thể xâm nhập vào các sản phẩm nướng, như ngũ cốc và bánh quy giòn.
Thực phẩm cũng có thể bị nhiễm bẩn khi mọi người xử lý không đúng cách, bằng cách không rửa tay kỹ sau khi đi vệ sinh, thay tã hoặc chạm vào bề mặt bị ô nhiễm. Sự ô nhiễm cũng có thể xảy ra nếu bạn chuẩn bị sản xuất trên bề mặt có thịt sống.
Nhiệt độ của nước bạn sử dụng khi rửa tay cũng có thể tạo ra sự khác biệt. “Cơ thể của chúng ta là 98 độ F (37 độ C), đó là nhiệt độ tối ưu cho Salmonella, vì vậy nước ‘ấm’ sẽ không giết chết Salmonella,” Fankhauser nói. Vì lý do đó, tốt nhất bạn nên rửa tay bằng xà phòng và nước nóng nhất bạn có thể xử lý.
Theo báo cáo của Mayo Clinic, những người có nguy cơ bị nhiễm Salmonella bao gồm trẻ nhỏ, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai và những người bị tổn thương hệ thống miễn dịch hoặc các bệnh về đường ruột, như bệnh viêm ruột.
Người trưởng thành khỏe mạnh cũng có thể dễ bị nhiễm Salmonella hơn bằng cách uống thuốc kháng axit, làm giảm độ axit của dạ dày hoặc kháng sinh, làm giảm số lượng vi khuẩn tiêu diệt Salmonella trong ruột.
Các trường hợp Salmonella đạt đỉnh vào giữa tháng 9, Fankhauser cho biết, vì nhiệt độ mùa hè ấm hơn tạo điều kiện lý tưởng cho Salmonella, cũng như nhiều loại vi khuẩn khác.
Triệu chứng
Một số người bị nhiễm Salmonella không có triệu chứng. Những người khác trải qua các triệu chứng bắt đầu trong vòng 8 đến 72 giờ sau khi ăn thứ gì đó bị ô nhiễm.
Các triệu chứng bao gồm tiêu chảy, buồn nôn, nôn, chuột rút bụng, sốt, ớn lạnh, đau đầu và máu trong phân. Một số chủng Salmonella có thể dẫn đến sốt thương hàn, hiếm gặp ở Hoa Kỳ và chủ yếu xảy ra ở các nước đang phát triển.
Hầu hết những người khỏe mạnh phục hồi từ các triệu chứng của họ trong vòng hai đến bảy ngày mà không cần điều trị cụ thể.
Chẩn đoán và điều trị
Salmonellosis có thể được chẩn đoán thông qua một mẫu phân; tuy nhiên, đối với nhiều người, các triệu chứng tiêu tan theo thời gian kết quả xét nghiệm trở về từ phòng thí nghiệm. Một mẫu máu có thể được lấy để xác định xem Salmonella có nhiễm trùng máu hay không.
Các phương pháp điều trị chính cho nhiễm trùng salmonella bao gồm giữ nước, nghỉ ngơi và thay thế chất điện giải (bằng cách uống những thứ như Gatorade hoặc đồ uống thể thao khác, Pedialyte hoặc dung dịch điện giải khác, hoặc thậm chí là nước dừa). Nếu tiêu chảy hoặc nôn gây khó khăn trong việc giữ nước, có thể cần phải nằm viện để có thể truyền dịch.
Nếu ai đó bị nhiễm Salmonella, điều quan trọng là tất cả quần áo, khăn trải giường và khăn bẩn của người đó phải được giặt trong máy giặt bằng cách sử dụng nước nóng nhất (theo Medical News Today). Ngoài ra, tất cả các bề mặt mà người nhiễm bệnh có thể đã chạm vào phải được khử trùng triệt để; bao gồm tay cầm trên tủ và cửa ra vào.
Thuốc kháng sinh thường không được sử dụng để điều trị Salmonella, trừ khi nhiễm trùng có thể đã lan vào máu. Nhưng cũng có bằng chứng cho thấy dùng thuốc kháng sinh để điều trị Salmonella có thể kéo dài nhiễm trùng.
“Salmonella là một mầm bệnh vi khuẩn nội bào, có nghĩa là những vi khuẩn này xâm nhập và tồn tại bên trong các tế bào của chúng ta” Fankhauser nói. “Nhiều loại kháng sinh hoạt động trên vi khuẩn ngoại bào và không thể xâm nhập vào tế bào của chúng ta để tiêu diệt Salmonella.”
Nếu Salmonella xâm nhập vào máu (thường thông qua các tế bào miễn dịch nằm trong hệ thống đường ruột), các biến chứng bổ sung có thể xảy ra ở mô trong và xung quanh não, tủy sống, tim và mạch máu. Các vi khuẩn thậm chí có thể di chuyển vào xương và tủy xương. Viêm khớp phản ứng, một biến chứng khác có thể xảy ra do Salmonella xâm nhập vào máu, gây đau khớp, kích ứng mắt và đi tiểu đau.
Phòng ngừa
Nhiều biện pháp phòng ngừa có thể giúp ngăn ngừa nhiễm khuẩn salmonella, theo trang An toàn Thực phẩm của chính phủ Hoa Kỳ (Food Safety):
- Tránh ăn thịt hoặc trứng gia cầm sống hoặc nấu chưa chín.
- Tránh dùng các sản phẩm từ sữa hoặc nước trái cây chưa tiệt trùng.
- Giữ thực phẩm trong tủ lạnh dưới 40 độ F (4 độ C) trước và sau khi nấu.
- Rã đông thực phẩm trong tủ lạnh hoặc lò vi sóng.
- Nấu thịt và trứng đến nhiệt độ bên trong an toàn và kiểm tra bằng nhiệt kế thực phẩm.
- Rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước nóng trước khi xử lý thức ăn và sau khi tiếp xúc với động vật (đặc biệt là bò sát) và thức ăn hoặc môi trường sống của chúng.
- Làm sạch tất cả các bề mặt trước và sau khi chuẩn bị thức ăn trên đó, như thớt, bàn ăn…
- Tách riêng thực phẩm nấu chín và sống, bao gồm sử dụng các dụng cụ, bát đĩa và bề mặt riêng biệt để chuẩn bị thức ăn chín và thực phẩm sống.
Một lưu ý cũng rất quan trọng đó là cần thiết phải lựa chọn vật liệu làm sạch thích hợp khi làm sạch bề mặt.
“Một miếng bọt biển ấm, xà phòng có thể lây lan Salmonella và không giết chết nó”, Fankhauser chỉ ra. “Cá nhân tôi sử dụng chất khử trùng trên quầy của mình sau khi xử lý thịt sống.”
Hãy chắc chắn sử dụng nước nóng và xà phòng – hoặc, lý tưởng nhất là máy rửa chén – để rửa các món ăn có khả năng bị ô nhiễm.
Thông tin tham khảo thêm
- Salmonella infections – MedlinePlus
- Microbiology of Salmonella – NCBI
- Overview of Salmonella – CDC
Theo LiveScience
Hương Giang (tổng hợp)
